Hồ Xá hôm nay đang chuyển mình vươn dậy với một dáng vóc mới, đàng hoàng, tươi đẹp hơn. Dấu vết đạn bom đã lùi vào quá khứ. Thay vào đó là nhà cao tầng, những nẻo đường nhựa bao quanh những khu phố quần tụ dân cư đông đúc. Cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi phát triển với quy mô bề thế. Hồ Xá đang hồi sinh và đổi thay nhanh chóng theo thời gian. Từ 3.000 dân năm 1960, đến nay thị trấn Hồ Xá có trên 14.000 người, gần 4.000 hộ từ nhiều miền quê trong nước đến chiến đấu, công tác rồi sinh cơ lập nghiệp tại mảnh đất này. Nơi đây hội tụ phong tục tập quán thuộc các địa phương khác nhau nhưng đều coi thị trấn là mái nhà chung, cùng một niềm tự hào, chung sức, chung lòng xây dựng Hồ Xá ngày càng đổi mới.
Một góc thị trấn Hồ Xá, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.
Người Hồ Xá cùng chung nỗi đau thời chống Mỹ, cũng như cùng chung một ý chí quật cường, tiến công quân xâm lược. Trong bom đạn rung chuyển đất trời, quân và dân Hồ Xá trường kỳ bám trụ, chiến đấu anh dũng, phục vụ chiến đấu tại chổ và chi viện sức người cho chiến trường miền Nam. Thị trấn đã huy động trên 4 vạn ngày công để đào trên 10 nghìn mét giao thông hào, 1.500 hầm chiến đấu và trú ẩn, tạo nên một hệ thống phòng thủ vững chắc và liên hoàn.
Ngày 8/2/1965, trận ném bom đánh phá ác liệt đầu tiên của giặc Mỹ xuống Vĩnh Linh nhằm vào trung tâm thị trấn Hồ Xá. Ngay trận đầu này, lực lượng vũ trang Hồ Xá phối hợp nhịp nhàng với bộ đội phòng không bắn rơi 2 máy bay giặc Mỹ. Cuộc đọ súng với không quân Mỹ trong những năm chiến tranh, thị trấn Hồ Xá độc lập tiêu diệt 2 máy bay, cùng với bộ đội bắt sống nhiều giặc lái. Nhân dân và lực lượng vũ trang Hồ Xá còn đóng góp hơn 12 nghìn ngày công vận tải lương thực, vũ khí, thuốc men phục vụ chiến trường Bắc Quảng Trị và chuyển thương binh, liệt sỹ từ chiến trường miền Nam ra, góp phần cùng quân và dân Quảng Trị giải phóng quê hương.
Trong chiến tranh hủy diệt của đế quốc Mỹ, từ năm 1966 đến 1968, thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng, cùng với các địa phương khác ở khu vực Vĩnh Linh, thị trấn Hồ Xá đã có gần 2.650 trẻ em và người già vượt hàng trăm kilômet dưới mưa bom, bão đạn sơ tán ra các địa phương miền Bắc và các xã của huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An theo Chiến dịch K8, K10 nhằm bảo vệ giống nòi để sau này trở về xây dựng quê hương. Ân tình với các địa phương miền Bắc và huyện Tân Kỳ, Nghệ An, nơi đã từng chia sẻ, nuôi dưỡng, đùm bộc đã được các thế hệ cán bộ và người dân Hồ Xá gìn giữ và ngày càng gắn bó keo sơn.
Tháp nước Hồ Xá bị đánh phá trong chiến tranh.
Cho đến hôm nay, trong ký ức của thế hệ vào sinh ra tử để góp phần làm nên một thị trấn Hồ Xá anh hùng vẫn còn thao thức. Ông Lưu Thiệu Thành, 88 tuổi ở khu phố 3, thị trấn Hồ Xá đã tham gia lực lượng dân quân thị trấn ngay từ những năm đầu đất nước bị chia cắt. Sau gần 60 năm, tinh thần anh dũng, kiên cường của cán bộ, quân và dân Hồ Xá trong những ngày tháng ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vẫn còn ghi nhớ trong ông. Ông Lưu Thiện Thành hồi tưởng lại: “Chiến tranh của đế quốc Mỹ đổ vào Vĩnh Linh nói chung và Hồ Xá nói riêng cực kỳ ác liệt. Nhưng quân và dân Hồ Xá quyết tâm chiến đấu đến cùng, bảo vệ đến cùng, “một tấc không đi, một ly không rời”. Chúng tôi trực tiếp phối hợp với lực lượng vũ trang bắn rơi 2 máy bay giặc Mỹ, đó là thắng lợi của quân và dân thị trấn Hồ Xá”.
Ngày nay, chứng tích Tháp nước Hồ Xá vẫn còn đó, ghi dấu một thời chiến tranh ác liệt, nhưng anh dũng, ngoan cường. Chiến tranh đi qua, mỗi người dân Hồ Xá phải gánh chịu 10 tấn bom đạn của giặc Mỹ. Thị trấn chỉ còn lại đổ nát, 100% nhà cửa, công sở, công trình phúc lợi bị san bằng. Xương máu của đồng bào, đồng chí đổ xuống để bảo vệ mảnh đất này không nhỏ. Riêng Hồ Xá đã đóng góp cho Tổ quốc 450 liệt sỹ, trên 300 thương binh, 500 gia đình chính sách; được Nhà nước tặng 2 Huân chương Lao động hạng Ba, 20 Huân chương Chiến công các loại cho tập thể và cá nhân; 90 bà mẹ được phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng” và 1 Anh hùng Lao động. Đặc biệt ngày 15/8/2003, quân và dân thị trấn Hồ Xá vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.
Thị trấn Hồ Xá quan tâm, chăm lo gia đình chính sách, người có công.
Lịch sử oanh liệt của thị trấn Hồ Xá gắn liền với lịch sử “lũy thép anh hùng” của huyện Vĩnh Linh. Tròn nữa thế kỷ khôi phục, hàn gắn vết thương sau chiến tranh và tròn 20 năm được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND, người Hồ Xá trãi qua muôn bề gian khổ và nhẫn nại để đi lên, như khi xưa từng xả thân trong bom đạn vẫn không sợ hy sinh mất mát, để viết nên trang sử hào hùng. Thời gian và ý chí con người đã gọi sinh sôi trở lại trên quê hương Hồ Xá. Anh hùng Lao động Đinh Như Gia- người gắn bó cả cuộc đời với mảnh đất Hồ Xá chứng kiến sự đổi thay quê hương phấn khởi nói: “Hồ Xá trong chiến tranh bị hủy diệt hoàn toàn, người dân sống nhờ trên hầm hào, ngoài đất, ngoài ruộng. Nhưng từ đó đến nay, sau mấy chục năm, thị trấn đã có sự tiến bộ rất vượt bậc, diện mạo thay đổi không ngừng, đặc biệt là về kết cấu hạ tầng, công trình phúc lợi…”.
Hồ Xá đi đầu trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội ở Vĩnh Linh. 17 khu phố đã phát huy thế mạnh riêng có của mình để làm nên vẻ đẹp phong phú địa bàn trung tâm huyện. Đây là địa chỉ giao lưu buôn bán với khách hàng gần xa. Hồ Xá khuyến khích phát triển các loại hình kinh tế đô thị, tạo điều kiện cho mọi tổ chức, gia đình bung ra mở mang ngành nghề, thu hút lao động trong dân cư. Những loại hình kinh tế phi nông nghiệp chiếm trên 80%, là kinh tế chủ đạo của thị trấn. Cho đến nay, trên địa bàn Hồ Xá có 3 chợ, gần 2.000 cơ sở kinh doanh, dịch vụ, doanh thu đạt trên 500 tỷ đồng mỗi năm. Kinh doanh dịch vụ ở đây đa dạng, đáp ứng nhu cầu của mọi đối tượng. Lợi thế của thị trấn có Quốc lộ 1 ngang qua, nên cơ chế thị trường phát triển mạnh.
Cơ cấu kinh tế thị trấn Hồ Xá theo hướng tăng dần tỷ trọng CN-TTCN, xây dựng, thương mại- dịch vụ.
Thị trấn Hồ Xá khuyến khích phát triển lĩnh vực công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp, vận tải, xây dựng. Đây là loại hình kinh tế có điều kiện thu hút lao động trên địa bàn. Trong tổng số các loại hình kinh tế phi nông nghiệp thì công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp, vận tải, xây dựng có 200 cơ sở, doanh thu 500 tỷ đồng mỗi năm. Đây là các ngành kinh tế bền vững mà thị trấn Hồ Xá đang tập trung đẩy mạnh.
Cơ cấu nền kinh tế thị trấn còn có thêm ngành nông nghiệp. Những khu phố vùng ven tăng năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi. Ngoài hơn 136 héc ta lúa, thị trấn còn có 190 héc ta các loại cây trồng khác như hồ tiêu, rau màu để tiêu thụ tại các chợ trên địa bàn, đồng thời duy trì đàn trâu bò 235 con, đàn lợn 2.250 con, gia cầm 10.500 con. Tuy kinh tế ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng thấp, nhưng nó góp phần đa dạng cơ cấu nền kinh tế đô thị. Không ít hộ gia đình giàu có nhờ kinh tế nông nghiệp, cuộc sống đầy đủ, sung túc.
Cơ chế thị trường giúp cho mỗi gia đình tự tìm cho mình một hướng làm ăn phù hợp. Người dân mạnh dạn vay vốn ngân hàng, vốn vay ủy thác qua các kênh tổ chức chính trị- xã hội để đầu tư phát triển. Riêng Quỹ TDND Hồ Xá hiện có dư nợ cho vay trên 277 tỷ đồng, huy động vốn trên 304 tỷ đồng đã góp phần tích cực vào sự phát triển nền kinh tế, xã hội thị trấn.
Là trung tâm huyện lỵ Vĩnh Linh, Hồ Xá có kết cấu hạ tầng tương đối hoàn chỉnh và đồng bộ. Tỷ lệ đường giao thông được cứng hóa đạt trên 90%, 100% khu phố đều có đường điện thắp sáng. Ngoài sự đầu tư của Nhà nước, Nhân dân Hồ Xá đã phát huy nội lực để tạo cho các khu phố phát triển. Nhiều khu phố vận động Nhân dân đóng góp xây dựng nhà văn hóa, cổng chào, điện chiếu sáng công cộng, các thiết chế văn hóa; tiểu biểu là các khu phố: Lao Động, Thống Nhất, Chợ Huyện, Phú Thị Đông, khu phố 5, khu phố 6.
Cùng một lúc vừa chăm lo phát triển kinh tế, thị trấn Hồ Xá có nghị quyết phát triển xã hội toàn diện. Đến nay, quy mô, mạng lưới trường lớp ngày càng được mở rộng, khang trang, huy động tất cả con em trong độ tuổi đến trường. Toàn thị có 6 trường đạt chuẩn Quốc gia, trong đó có 4 trường đạt chuẩn mức độ 2. Phong trào xã hội hóa giáo dục, khuyến học, khuyến tài hoạt động có hiệu quả.
Hồ Xá là nơi hội tụ nét đẹp văn hóa và truyền thống văn nghệ của nhiều vùng quê. Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao của thị trấn đứng đầu huyện, góp thêm vẻ đẹp phong phú về tinh thần của mảnh đất và con người Vĩnh Linh. Đến nay, 100% khu phố, đơn vị được công nhận khu phố, đơn vị văn hóa, có trên 98% gia đình được công nhận gia đình văn hóa. Các di tích lịch sử, văn hóa được gìn giữ, tôn tạo. Phong trào xây dựng nếp sống văn minh đô thị ngày càng lan tỏa rộng khắp trên địa bàn.
Đoàn diễu hành của thị trấn Hồ Xá tại Đại hội TDTT huyện Vĩnh Linh lần thứ 9, năm 2021- 2022.
Là địa bàn trung tâm huyện lỵ, trong nhiều năm qua, thị trấn Hồ Xá luôn chú trọng công tác quốc phòng, an ninh, tiềm lực và thế trận quốc phòng toàn dân được tăng cường. Các khu phố phối hợp chặt chẽ với Đồn Công an và Công an huyện bảo vệ tốt an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; kịp thời ngăn chặn và giáo dục những hành vi vi phạm pháp luật, giữ gìn khu phố yên vui.
Cán bộ, Nhân dân, LLVT Hồ Xá đã làm nên một thị trấn anh hùng. Đó là kết quả của sự đoàn kết thống nhất trong tập thể lãnh đạo, sự năng động của chính quyền, công tác tuyên truyền vận động có hiệu quả của Mặt trận, các tổ chức đoàn thể đã cùng chung ý chí và hành động, lãnh đạo toàn dân gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Các tổ chức đã tập hợp sức mạnh của thành viên, hội viên hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước, đẩy mạnh sản xuất, xây dựng kết cấu hạ tầng, góp phần đắc lực xây dựng Hồ Xá phát triển toàn diện trên các lĩnh vực.
Qua bao gian khổ nhọc nhằn, từ nội lực vươn lên, từ ý chí anh hùng trong chiến đấu, người Hồ Xá không lùi bước trước những khó khăn, sáng tạo trong từng giai đoạn phát triển. Đến nay, Hồ Xá có thu nhập bình quân đầu người đạt 75 triệu đồng, tăng 67 triệu đồng so với cách đây 20 năm; hộ nghèo giảm còn 1,68%. Có thể khẳng định rằng, những tiềm năng của thị trấn Hồ Xá hôm nay đã được đánh thức, khơi thông; những thế mạnh nội sinh của con người Hồ Xá đã được phát huy. Đảng bộ Hồ Xá xứng đáng được Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Trị tặng cờ thi đua vì đã hoàn thành xuất sắc tiêu biểu 5 năm liền, giai đoạn từ 2017- 2021. Nhân dân và cán bộ thị trấn Hồ Xá xứng đáng được Chính phủ tặng Bằng khen và cờ thi đua vì đã có thành tích xuất sắc và dẫn đầu trong các phong trào thi đua yêu nước.
Hội thi VNQC chào mừng thị trấn Hồ Xá kỷ niệm 20 năm đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVTND.
Bà Lê Thị Phương - Bí thư Đảng ủy thị trấn Hồ Xá cho biết: “Trong thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền tiếp tục lãnh đạo Nhân dân thực hiện và hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, QP-AN. Trọng tâm là tập trung vào 3 khâu đột phá: khai thác tốt lợi thế địa bàn trung tâm để phát triển mạnh về thương mại- dịch vụ; huy động tốt các nguồn lực đầu tư đồng bộ kết cấu hạ tầng, các thiết chế văn hóa đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của Nhân dân; xây dựng thị trấn đạt các tiêu chí đô thị văn minh, tích cực tham gia cùng với huyện và các cấp, các ngành để mở rộng địa giới hành chính, xây dựng thị trấn sớm trở thành đô thị loại 4, đô thị thông minh, sáng- xanh- sạch- đẹp”.
Hồ Xá âm vang mãi bài ca anh hùng. Đi giữa lòng Hồ Xá hôm nay, ai cũng thấy ngỡ ngàng trước những đổi thay từng ngày. Nền văn minh đô thị, kinh tế đô thị đã hiển diện nơi đây, tạo nên nét đẹp của trung tâm kinh tế thương mại ở cửa ngõ phía Bắc tỉnh Quảng Trị. Âm vang sôi động của bài ca lao động đang hối hả, giục giã mọi người hãy vì một quê hương là gương mặt của cả một miền quê lũy thép anh hùng, tiếp tục có những thành tựu mới để xây dựng Hồ Xá đẹp giàu, làm đẹp lòng bè bạn muôn nơi.
Nhân dân và cán bộ thị trấn Hồ Xá đang phấn khởi kỷ niệm 20 năm ngày đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVTND do Đảng và Nhà nước trao tặng. Niềm vui đó càng được nhân lên khi Hồ Xá cùng với các địa phương khác trong huyện hưởng ứng 20 tháng thi đua cao điểm hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Vĩnh Linh 25/8 (1954- 2024). Thị trấn Hồ Xá hôm qua, hôm nay và mãi sau này là một địa danh in đậm trong ký ức của đồng bào, đồng chí trên mọi miền đất nước. Truyền thống anh hùng được Nhân dân, cán bộ, lực lượng vũ trang Hồ Xá viết nên bằng xương máu và ý chí kiên cường sẽ được tô đậm thêm trong công cuộc dựng xây và phát triển không ngừng.
Nguồn Cổng TTĐT huyện Vĩnh Linh
